Ossuarium – milczący pomnik historii i wiary

   W niewielkiej dzielnicy Kudowy-Zdroju – Czermnej – kryje się jedno z najbardziej przejmujących miejsc pamięci w Polsce i w całej Europie. Kaplica Czaszek, wzniesiona w latach 1776–1804, to jedyny taki obiekt w kraju i jeden z zaledwie kilku w Europie. Jest to podziemny grobowiec – kaplica wypełniona ludzkimi szczątkami, zbudowana przez ks. Wacława Tomaszka, proboszcza o czeskich korzeniach, który przez 40 lat posługiwał w tej parafii.

.

.

Historia powstania – z bólu, wiary i refleksji nad śmiercią

Druga połowa XVIII wieku była dla mieszkańców Ziemi Kłodzkiej czasem wielkich tragedii. Okoliczne tereny spustoszyły wojny: dwie wojny śląskie (1740–1742, 1744–1745) oraz wojna siedmioletnia (1757–1763). Po nich przyszły epidemie cholery i tyfusu, które dziesiątkowały ludność. Zmarłych chowano pośpiesznie, często w płytkich, zbiorowych mogiłach. Kości zmarłych zaczęły pojawiać się na powierzchni ziemi – wygrzebywane przez zwierzęta.

Ks. Tomaszek, człowiek wielkiej wrażliwości, nie mógł przejść nad tym obojętnie. Zainspirowany wizytą w katakumbach rzymskich, postanowił dać zmarłym należny spoczynek, a żywym – miejsce zadumy nad przemijaniem i wiecznością. Tak powstała Kaplica Czaszek – miejsce modlitwy, refleksji i pamięci o tysiącach ofiar wojny, epidemii i nietolerancji religijnej.

.

.

Architektura i symbolika

Kaplica została wzniesiona obok kościoła parafialnego w Czermnej. Jej wnętrze – choć niewielkie – robi ogromne wrażenie. Ściany i sufit pokryte są czaszkami i kośćmi ludzkimi, które tworzą swoisty, makabryczny ornament. To, co widać, to zaledwie niewielka część ogromnego zbioru – pod podłogą kryje się ossuarium o nieznanej głębokości. Szacuje się, że w Kaplicy znajduje się od 20 do 30 tysięcy ludzkich szczątków.

Po obu stronach ołtarza umieszczono figury aniołów z inskrypcjami:

– po lewej stronie – napis „Powstańcie z martwych” (Surgete mortui),

– po prawej – „Pójdźcie na sąd” (Venite ad judicium).

Te dwa wezwania przypominają o chrześcijańskiej wierze w zmartwychwstanie ciał i życie wieczne.

W grobowcu spoczywają wszyscy – bez względu na pochodzenie, wyznanie czy przynależność polityczną. Jak pisał ks. Tomaszek: „Śmierć pogodziła wszystkich”.

.

.

Kaplica jako miejsce pamięci i refleksji

Dziś Kaplica Czaszek jest jednym z najbardziej znanych zabytków Dolnego Śląska i jednym z symboli Kudowy-Zdroju. Każdego roku odwiedza ją tysiące turystów, jednak to miejsce nie jest typową atrakcją turystyczną. Cisza, półmrok i wszechobecna obecność śmierci skłaniają do refleksji nad kruchością ludzkiego życia.

Jak podkreślają opiekunowie kaplicy, jej celem nigdy nie było wzbudzanie grozy, lecz nauka szacunku dla życia i śmierci, przypomnienie o przemijalności, a także o pokoju i pojednaniu ponad podziałami.

.

.

Podobne kaplice i ossuaria w Europie

Kaplica w Czermnej należy do grupy kilku podobnych obiektów w Europie, w których ludzkie szczątki stały się częścią sacrum i sztuki religijnej:

– Sedlec Ossuary (Kutná Hora, Czechy) – najsłynniejsza „Kaplica Kości” w Europie, zawierająca szczątki ok. 70 000 osób, ułożone w artystyczne wzory, m.in. żyrandol z kości.

– Ossuarium św. Jakuba (Brno, Czechy) – podziemny grobowiec z ok. 50 000 szczątków ludzkich.

– Beinhaus w Hallstatt (Austria) – kaplica z około 600 malowanymi czaszkami, upamiętniającymi mieszkańców miasteczka.

– Beinhaus w Naters (Szwajcaria) – ossuarium z ponad 30 000 czaszek, zbudowane w XVI wieku.
Wszystkie te miejsca, podobnie jak Czermna, łączą funkcję modlitewną i historyczną – stanowią memento o przemijaniu i wartości ludzkiego życia.

.

.

Zwiedzanie Kaplicy Czaszek – informacje praktyczne

Kaplica Czaszek w Czermnej jest dostępna dla zwiedzających przez większą część roku.
Godziny otwarcia:

– Maj–Czerwiec: 9:00–17:45 (ostatnie wejście 17:30)

– Lipiec–Wrzesień: 9:30–17:15 (ostatnie wejście 17:00)

– Październik: 10:00–17:00 (ostatnie wejście 16:50)

– Listopad–Kwiecień: 10:00–16:00 (ostatnie wejście 15:45)

W poniedziałki kaplica jest nieczynna.

Adres:
Kaplica Czaszek w Czermnej
ul. Cmentarna 1
57-350 Kudowa-Zdrój
woj. dolnośląskie

.

.

Kaplica Czaszek – symbol, który trwa

Kaplica Czaszek w Czermnej nie jest jedynie miejscem o wyjątkowej estetyce czy ciekawostką turystyczną. To żywa lekcja historii, pomnik ludzkiego cierpienia i wiary oraz moralne ostrzeżenie przed powtarzaniem błędów przeszłości.
W ciszy tego miejsca, pośród tysięcy czaszek, każdy może znaleźć chwilę zadumy – nad sobą, nad światem, nad przemijaniem.

.

.

bezwzględny zakaz kopiowania zdjęć!

Zdjęcia powstały za zgodą i w porozumieniu z Proboszczem Parafii.

..

opracowanie & foto: Albin Marciniak

https://www.facebook.com/marciniak.albin/

.

.