Zamek królewski w Dobczycach z XII w.

Zamek królewski w Dobczycach – położony na skalistym wzgórzu nad Rabą, a ściślej nad Jeziorem Dobczyckim, powstałym ze spiętrzenia wód Raby. Zamek dobczycki jest przykładem zamku wyżynnego, gdyż usytuowany został na stromej górze, od południowego zachodu urwistej i zgoła niedostępnej, z płynącą u podnóża rzeką Rabą (obecnie Jezioro Dobczyckie). Stosowny dogodny dostęp znajdował się jedynie od wschodu, od strony równie wyniosłego i obwarowanego wzgórza miejskiego, od którego był odcięty głęboką fosą. Niewątpliwie najstarszy zamek wznosił się w najwyższym punkcie wzgórza nad owym niedostępnym urwiskiem, stanowiąc później zamek „górny”. Ale jeszcze w średniowieczu założenie objęło całość wzgórza, a na jego niższej platformie powstał zamek „dolny”, prawdopodobnie w miejscu pierwotnego podzamcza.

Po przejściu przez most nad fosą i bramę wchodzimy na dolny dziedziniec zamkowy, po prawej stronie zarysy dawnych pomieszczeń, obecnie miejsce na imprezy okolicznościowe z platformą widokową skąd roztacza się piękny widok na Jezioro Dobczyckie, okoliczne wzgórza i zaporę. Zaporę wybudowano w latach 1972 – 1987. Połączyła ona Górę Zamkową z Górą Jałowcową. Jest to zapora ziemno-żwirowa, umocniona betonem i asfaltem, o długości 617 m, wysokości 31 m i szerokości w koronie 8,5 m. Pod dziedzińcem, na którym stoimy, został położony rurociąg, którym płynie woda na turbiny elektrowni znajdującej się u stóp Góry Zamkowej.

Czy wiesz, że…?

Zanim wejdziesz do wnętrz zamkowych warto zatrzymać się na chwilę na dolnym dziedzińcu, aby spojrzeć na taflę jeziora dobczyckiego, w której przegląda się cały zamek. Krajobraz zamykają wzniesienia Beskidu Makowskiego – urocze miejsce na wykonanie pamiątkowego zdjęcia.

Z zamkowych kamieni wzniesiono na Starym Mieście kościół, a miejscowa ludność korzystała z tego materiału do budowy swoich domów. Gruz, który pozostał z zamkowych murów zasypywał dolne pomieszczenia, a całość usypiska porosła darnią tworząc pastwisko, na którym przez 130 lat miejscowa ludność wypasała bydło. Dopiero w 1960 rozpoczęto prace wykopaliskowe i rekonstrukcję zamku, dzięki staraniom miejscowego nauczyciela geografii Władysława Kowalskiego. Dzisiaj zamkowe muzeum nosi Jego imię.

Naprzeciw lochu znajduje się piwnica, w której urządzono Izbę Pamięci Narodowej. Na środku sali, w gablocie, umieszczona jest makieta powiatu myślenickiego, obrazująca działalność partyzantów w czasie okupacji, pacyfikacje niemieckie, walki zbrojne i potyczki oraz szkolnictwo tajnego nauczania. Wszystkie pamiątki i eksponaty w tej sali upamiętniają walki i ofiary mieszkańców Ziemi Dobczyckiej, jakie ponosili podczas wojen i walk o wolność Ojczyzny. Były one z pietyzmem przechowywane, a później ofiarowane muzeum. Przypominają one również chwalebne i tragiczne wydarzenia z czasów ostatniej wojny, które miały miejsce w Dobczycach i okolicy.

Ponadto obejrzeć możemy: karabiny, pistolety, granaty, kule armatnie, mundury, hełmy, czapki, buty żołnierskie, zdjęcia, gazety i wiele innych pamiątek. Osobną ekspozycję poświęcono obozom koncentracyjnym (obozowe pasiaki, listy, zdjęcia).

Również osobną ekspozycję poświęcono Żydom dobczyckim, których zginęło, rozstrzelanych i zamęczonych w obozach, ponad 700. Po obejrzeniu tych pamiątek i chwili zadumy wychodzimy z Izby Pamięci Narodowej, kończąc zwiedzanie muzeum w zamku.

Na podstawie badań archeologicznych, pokazano tu dzieje regionu dobczyckiego od neolitu (4,5 tys. lat p.n.e.) do czasów nowożytnych, co obrazują eksponaty pochodzące ze znalezisk z terenu Starego Miasta i okolicy. Zwiedzając tę salę, możemy oglądać fragmenty kafli z pieców zamkowych w zestawie kominkowym, o różnych wzorach i kolorach, pochodzące z XIV- XVIII wieku, posadzki ceramiczne, glazurowane w różnych kolorach. W gablotach znajdują się: szczątki garnków, talerzy, pokrywek, majolikowe części mis, pięknie zdobione kufle gliniane i fajki – jedna w kształcie głowy wezyra tureckiego.