Projekt Arado – zaginione laboratorium Hitlera

Dolny Śląsk jest wyjątkowy pod wieloma względami i nawet mieszkańcy województwa ciągle znajdują tutaj coś nowego, coś ciekawego. Cóż dopiero ma powiedzieć ktoś kto przyjeżdża tutaj okazjonalnie ? Czy będzie to weekend czy długie wakacje, zawsze pozostanie niedosyt. Zwiedzanie i poznawanie tego regionu kraju można łączyć w dowolnych konfiguracjach: góry z wodą, lasy z rowerem a coś co polecam szczególnie to zamki i podziemia. Poznawanie tych atrakcji wystarczy na długie lata. Tym razem niech to będzie malowniczo położona Kamienna Góra i owiane legendą tajemnicze podziemia. To tutaj znajduje się słynna maszyna szyfrująca Enigma.

Kamienna Góra posiada dużą atrakcję turystyczną z ogromnym potencjałem. Projekt „Arado” to historyczna interaktywna trasa turystyczna oparta o sztolnie przygotowane z dużym pietyzmem i rozmachem. To także wierne odtworzenie warunków panujących w trakcie prac w podziemnej fabryce. Otwarcie sztolni na stałe wpisało na mapie Polski kolejny ważny punkt podziemnych atrakcji turystycznych.

Na przestrzeni ostatnich lat zaszły tutaj spore zmiany. Ktoś kto pamięta podziemia sprzed kilku lat, zauważy znaczące różnice.

Projekt Arado Zaginione labolatorium Hitlera. Kamienna Gora na Dolnym Slasku 123

Projekt Arado – zaginione laboratorium Hitlera
Lubawska 1, Kamienna Góra

Projekt Arado Zaginione labolatorium Hitlera. Kamienna Gora na Dolnym Slasku 109

Z dziejów kamiennogórskich podziemi

Kamienna Góra jest miasteczkiem położonym w dolinie rzeki Bóbr, otoczonym dwoma wzgórzami. Wzniesienia te, noszące nazwę: Góra Zamkowa i Góra Kościelna, były w czasie II wojny światowej, miejscem intensywnych prac górniczych (drążono pod nimi sztolnie). Nie tylko w tych punktach pracowali więźniowie obozów pracy i robotnicy przymusowi. Na terenie miasta sztolnie były drążone w dziesięciu miejscach.

I tu rodzi się pytanie: dlaczego spokojne, pięknie położone w Sudetach miasteczko zostało otoczone klauzulą Geheim?

Od 1943 roku powstają liczne obozy pracy przymusowej: obóz pracy Żydów (600 – 700 osób), obóz pracy Żydówek (400 osób), filia obozu Gross Rosen Arbeitlager Landeshut (17.07.1944 – 800 więźniów), Burgberglager, Hirschberglager, Boberlager, Ziederlager – Kolonie. Najwięcej wiadomości posiadamy o obozie w Kamiennej Górze, filii Gross Rosen. Zostały one wydane w 1982 roku, pt. „Przeżyliśmy Gross Rosen Komando Landeshut”. W powyższej pracy, następujący więźniowie opisują swoje wspomnienia z pobytu w AL Landeshut: Zdzisław Rałł – nr obozowy P 2930, Antoni Grząka – nr obozowy P 4217, Janusz Karpiński – nr obozowy P 3065 i Ignacy Głogowski – nr obozowy P 8787993, lekarz weterynarii, który pozostał w Kamiennej Górze i był pionierem osadnictwa na Ziemi Kamiennogórskiej.

Projekt Arado Zaginione labolatorium Hitlera. Kamienna Gora na Dolnym Slasku 51

Głównym powodem powstania obozu pracy w Kamiennej Górze, były potężne dywanowe naloty amerykańskich „fortec” na Schweinfurt n. Menem – 17.08.1943 r. i 14.10.1943 roku. Pomimo zaciekłej obrony przeciwlotniczej i poniesionych dotkliwych strat w ludziach i sprzęcie, cel został osiągnięty, zbombardowano fabrykę (kombinat). Zaspokajała ona ponad 50 % produkcji łożysk na potrzeby przemysłu zbrojeniowego Rzeszy. Po zbombardowaniu, Niemcy postanowili dokonać podziału ocalonych wydziałów produkcyjnych kombinatu, tworząc niewielkie filie w bezpiecznych miejscach na terenie Niemiec. Decyzją Ministerstwa Lotnictwa III Rzeszy z 18.05.1944 roku, przeniesiono zakłady produkujące łożyska kulkowe Kugelfischer i Vereinigte Kügellager Fabriken, do zakładów włókienniczych Kramsta, Methnera i Frahne w Kamiennej Górze. Wybrano Kamienną Górę, gdyż miasto to spełniało wymogi bezpieczeństwa – było poza zasięgiem lotnictwa alianckiego. Zakłady zostały umiejscowione na obrzeżach miasta.

Projekt Arado Zaginione labolatorium Hitlera. Kamienna Gora na Dolnym Slasku 58

Zalana część tuneli. Jest plan by w przyszłości udostępnić także i te chodniki w ramach trasy ekstremalnej.

Ówczesny dyrektor zakładów włókienniczych Henzing, otrzymał polecenie częściowej likwidacji dotychczasowej produkcji włókienniczej. Usunięte z zakładów krosna, umieszczono w szopach, garażach, stodołach, w Pisarzowicach, Raszowie, Czarnym Borze (z pracujących 224 krosien zdemontowano 149). W tym czasie, z głębi Niemiec przetransportowano koleją do Kamiennej Góry, maszyny do produkcji zbrojeniowej. Powyższym przedsięwzięciem kierowała firma Multiplex. W fabrykach włókienniczych produkcja nie została jednak wstrzymana. Zakłady jedwabnicze produkowały, na 75 krosnach, materiał na spadochrony. Większość zakładów kamiennogórskich zostało przestawionych na produkcję wojenną.

Projekt Arado Zaginione labolatorium Hitlera. Kamienna Gora na Dolnym Slasku 61