Dawna kopalnia rud niklu w Szklarach

Podziemna Trasa Edukacyjna po nieczynnej kopalni Niklu, Chryzoprazu i Opalu w Szklarach Huta

Dolny Śląsk to wyjątkowy region kraju, z wieloma podziemiami udostępnionymi do zwiedzania. Obok kompleksu RIESE, kopalni złota, uranu, węgla czy srebra, pięknymi jaskiniami, podziemiami miast i schronami, na uwagę zasługuje także Kopalnia w Szklarach.

W 1890 roku uruchomiona została tutaj kopalnia rud niklu i cennych, jubilerskich kamieni, która to została ostatecznie zamknięta w 1993 roku. Obecnie funkcjonuje tutaj Podziemna Trasa Edukacyjna, która w 2018 roku ze względu na wyjątkowe walory geologiczno – przyrodnicze otrzymała status „Stanowiska Dokumentacyjnego”.
W prostym tłumaczeniu oznacza to, iż Podziemna Trasa posiada status Rezerwatu Geologicznego, Prawem Chronionego i o przeznaczeniu turystyczno – edukacyjnym.
Drugim miejscem w świecie po Szklarach z tak bogatymi złożami Chryzoprazów, w tym Opali jest obecnie Australia.

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 3

W dniu 23 X 1894 r. powołano spółkę Gewerkschaft Schlesische Nickelwerke (Śląskie Zakłady Niklowe) z siedzibą w Ząbkowicach (do Szklar przeniesiono ją dopiero w 1917 r.), która wybudowała niewielką hutę. Inwestycja ta okazała się niewystarczająca dla rentownej eksploatacji złoża i w 1897 r. powołano nową spółkę z udziałem kapitału belgijskiego Compagnie Silesienne des Mines, która rozpoczęła nowe inwestycje. W dniu 26 VI 1899 przystąpiono do budowy zakładu przeróbczego, a 10 X 1899 położono kamień węgielny pod budowę huty, ukończonej w grudniu 1900 r. Rozpoczęła ona przerób rudy w 1901 r. W latach 1902–1903 wydrążono główny szyb wydobywczy na polu Martha na zboczach Szklanej Góry (Gläsendorfer Berge), z którego w następnych latach prowadzono eksploatacje.
Szklary, relikty dawnego górnictwa, eksploracja wyrobisk
Marek FURMANKIEWICZ, Krzysztof KRZYŻANOWSKI
Pełny tekst opracowania:
PODZIEMNE RELIKTY KOPALNI NIKLU W SZKLARACH

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 10

Dawna kopalnia niklu w Szklarach położona jest w Masywie Szklar, około 7 km na
północ od Ząbkowic Ślaskich.

Zwiedzanie trwa ok 1 godzinę i odbywa się pod opieką przewodnika.
Zwiedzający otrzymują niezbędny sprzęt jak kaski i latarki.

Fotografowanie jest dozwolone.
Obowiązuje zakaz filmowania przebiegu zwiedzania.

Zwiedzanie odbywa się przez 6 dni w tygodniu. W poniedziałki nieczynne.

Godziny wejść w październiku: 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00, 15:00 ( ostatnie wejście ).

http://www.kopalniaszklary.pl

{source}
<iframe src=”https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d5060.244761586123!2d16.820675079359344!3d50.643418268009675!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0x0%3A0xc6014ed123b4bb04!2sPodziemna%20Trasa%20Edukacyjna%20po%20nieczynnej%20kopalni%20Niklu%2C%20Chryzoprazu%20i%20Opalu%20w%20Szklarach%20Huta!5e0!3m2!1spl!2spl!4v1603620588498!5m2!1spl!2spl” width=”600″ height=”450″ frameborder=”0″ style=”border:0;” allowfullscreen=”” aria-hidden=”false” tabindex=”0″></iframe>
{/source}

Historia

W 1945 r., w wyniku działań wojennych, huta uległa częściowemu zniszczeniu i została zamknięta. Nowe wyrobiska zaczęto eksploatować dopiero w 1961 r. Huta funkcjonowała do 1982 r., kiedy to zaprzestano produkcji z powodu jej nierentowności i złych warunków pracy załogi. Od 1982 do 1993 r. zakład produkował nawozy wapniowo-magnezowe, przerabiając dolomit sprowadzany ze Stronia Śląskiego i z kopalni „elatowa” koło Chrzanowa.

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 20

Razem z rudami do pieca trafiały bardzo duże ilości nieporównywalnie bardziej cennego Chryzoprazu który jest kamieniem półszlachetnym, jasnozieloną odmianą chalcedonu, zabarwiony związkami niklu. Wydobywany jest w Australii, na Uralu, USA a wykorzystywany głównie do wyrobów jubilerskich Szklary to jedno z nielicznych miejsc na świecie, gdzie był spotykany i wydobywany chryzopraz. Szklarskie złoża były drugimi co do wielkości na świecie złożami tego półszlachetnego kruszcu. Inne tak istotne złoże znajduje się w Australii. Po zamknięciu huty region ten popadł w ogromną biedę, stało się tak wokół drugiego najważniejszego złoża na świecie. Oprócz chryzoprazu w Szklarach wydobywano chalcedon i opal. W jednej ze sztolni jest największe w Polsce nagromadzenie różnych minerałów w jednym miejscu. info:http://www.eznp.cba.pl

Plan wyrobisk sztolni „Robert”

Stan z 1913 r.

Spis obiektów górniczych i hutniczych na obszarze kopalni „Martha” w Szklarach

Pole „Benno”

– sztolnia „Tomnitz” (dawniej Benno),

Pole „Martha”

– sztolnia „Martha”,
– sztolnia „Robert”,
– sztolnia „Dornbruch”,
– sztolnia „Rudolf”,
– sztolnia „Obere Stollen Sohle”,
– sztolnia „Siebenbrunnen”,
– sztolnia „Markus”,
– główny szyb wydobywczy „Haupt Schacht”,
– szyb odwadniający „Brunnen”,
– szyb „Alfered”,
– szyb „Frieda”
– poziom „Tiefbau” -54 metry (308 m. n. p. m.),
– poziom -80 metrów (284,9 m. n. p. m.),
– odkrywka nr I,
– odkrywka nr II,
– odkrywka nr III,
– magazyn materiałów wybuchowych,
– huta niklu „Martha”.

Pole „Michał”

Pole „Alvina”

Pole „Adlolf”

Na odcinku obetonowanym a dalej obudowanym cegła, odcięto dostęp do korytarzy prowadzących w kierunku szybu głównego, a take do chodnika południowego (Südliche Feldort), który prowadził do wyrobisk kopalni Rudolf (około 1 km).

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 4

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 5

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 6

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 7

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 8

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 9

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 11

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 12

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 14

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 15

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 19

kopalnia Niklu Chryzoprazu i Opalu w Szklarach 24

opracowanie: Albin Marciniak

Dla lepszego poznania podziemi w Polsce polecam pozostałe obiekty dostępne do zwiedzania:

Miejsce odwiedzane przez poszukiwaczy minerałów w tym chryzoprazu. Obecnie obiekt udostępniany do zwiedzania.

Fotorelacja z 2.02.2013r. przed zabezpieczeniem kopalni.

opracowanie & foto: Albin Marciniak