Zamek Lipowiec

Zamek Lipowiec w Wygiełzowie

Dawny zamek biskupów krakowskich, zachowany w formie zakonserwowanej ruiny, zlokalizowany na wapiennym wzgórzu (362 m n.p.m.) o tej samej nazwie, będącym częścią tzw. Grzbietu Tenczyńskiego, w sąsiedztwie wsi Wygiełzów i Babice.

UWAGA.

W związku z prowadzeniem prac ziemnych i budowlanych na terenie Zamku Lipowiec, od 12 listopada 2019 roku nie ma możliwości zwiedzania ruin zachowanych dawnego zamku biskupów krakowskich.

Według harmonogramu prace Budowlane potrwają do końca października 2022 r.

Na przełomie października/listopada planowane jest częściowe udostępnienie zamku (dziedziniec oraz wejście na wieżę zamkową).
W trakcie warunkowego i ograniczonego udostępniania obiektu będącego cały czas w trakcie remontu, zwiedzać zamek będzie można tylko w weekendy – sobota, niedziela.
Otwarcie zamku wraz z salami wystawienniczymi i nowym pawilonem informacyjno-gastronomicznym zbudowanym na zewnętrznym dziedzińcu zamkowym, planowane jest na maj 2023.
Otwarcie będzie miało charakter dużej uroczystości gdyż zbiegnie się z 55 rocznicą utworzenia Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie.
To jest pierwszy etap z dużego planu podzielonego na 7 etapów prac rekonstrukcyjnych zamku Lipowiec w Wygiełzowie.

Lipowiec to typowy gotycki obronny zamek typu wyżynnego. Zbudowany jest on przede wszystkim z kamienia, natomiast cegły zastosowano głównie do sklepień. W przeszłości elewacje zamku górnego były pokryte tynkiem, który zachował się w śladowych ilościach. Nie dotrwały również do naszych czasów obramowania okien i drzwi, a także inne elementy dekoracji wnętrz, co jest efektem pożarów i dewastacji przez lata opuszczenia. Cały obiekt składa się z trzech zasadniczych części:
czteroskrzydłowego zamku górnego z wewnętrznym dziedzińcem – przedbramia – dość rzadkiego rozwiązania architektonicznego w średniowiecznym budownictwie obronnym; składały się na nie: fosa z przerzuconym nad nią mostem do wolno stojącej bramy, a ta z kolei była połączona z bramą główną zamku górnego dwoma równoległymi murami (tzw. szyją) – przedbramie zostało zlikwidowane w XVII wieku, wiemy o nim dzięki badaniom archeologicznym;przedzamcza (podzamcza), które powstało u schyłku XV wieku – był to plac otoczony odrębnym murem i z własną bramą, na którym znajdowały się drewniane budynki gospodarcze, takie jak stajnie, wozownie, domy dla służby itp.; przedzamcze było położone znacznie niżej od głównego korpusu zamku.
Jedną z głównych atrakcji jest możliwość wejścia na szczyt zamkowej wieży (27 m wysokości), gdzie znajduje się taras widokowy.
Na I piętrze Zamku, w pomieszczeniach mieszkalno reprezentacyjnych należących w połowie XVIII wieku do apartamentu frontowego, znajduje się stała ekspozycja obrazująca historię Lipowca. Można tutaj dokładnie zapoznać się z burzliwymi losami biskupiej warowni, zobaczyć przedmioty (głównie codziennego użytku) znalezione podczas prac archeologiczno wykopaliskowych oraz zdjęcia i grafiki, przedstawiające wygląd budowli i życie jej mieszkańców.

W ramach prowadzonych prac zostanie wykonane:

Remont i przebudowa Zamku Lipowiec. Przebudowa budynków gospodarczych podzamcza na Punkt Obsługi Turystów (POT) wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Budowa ogrodu sensorycznego i modernizacja istniejącej przestrzeni sektora małomiasteczkowego.

Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie to także rozległy i bardzo ciekawy skansen, który można zwiedzać bez przeszkód.

Lipowiec to typowy gotycki obronny zamek typu wyżynnego. Zbudowany jest on przede wszystkim z kamienia, a cegły zastosowano głównie do sklepień. W przeszłości elewacje zamku górnego były pokryte tynkiem, który zachował się w śladowych ilościach. Nie dotrwały również do naszych czasów obramowania okien i drzwi, a także inne elementy dekoracji wnętrz, co jest efektem pożarów i dewastacji przez lata opuszczenia. Cały obiekt składa się z trzech zasadniczych części:

czteroskrzydłowego zamku górnego z wewnętrznym dziedzińcem – przedbramia – dość rzadkiego rozwiązania architektonicznego w średniowiecznym budownictwie obronnym; składały się na nie: fosa z przerzuconym nad nią mostem do wolno stojącej bramy, a ta z kolei była połączona z bramą główną zamku górnego dwoma równoległymi murami (tzw. szyją) – przedbramie zostało zlikwidowane w XVII wieku, wiemy o nim dzięki badaniom archeologicznym;przedzamcza (podzamcza), które powstało u schyłku XV wieku – był to plac otoczony odrębnym murem i z własną bramą, na którym znajdowały się drewniane budynki gospodarcze, takie jak stajnie, wozownie, domy dla służby itp.; przedzamcze było położone znacznie niżej od głównego korpusu zamku.

Jak z każdym niemal zamkiem i z tym wiążą się legendy. Jedna dotyczy uwięzionego Franciszka Stankara w 1550 roku i jego ucieczki z Lipowca, w której miała mu pomóc, zakochana w nim, córka dozorcy więzienia, dostarczając mu sznurów, po których Stankar spuścił się z okna.

Inna legenda mówi o zajeżdżającej w nocy karecie z dostojnikiem kościelnym, który wysiada na dziedzińcu i udaje się do środka. Zaraz potem oprawcy ciągną na dziedziniec skutego łańcuchami mnicha, następnie kat podnosi miecz do ścięcia skazańca i w tym momencie wraz z uderzeniem pioruna wszystkie widziadła znikają. Legenda ta związana jest w oczywisty sposób z przeznaczeniem i rolą więzienną zamku dla duchowieństwa. Jedną z głównych atrakcji jest możliwość wejścia na szczyt zamkowej wieży (27 m wysokości), gdzie znajduje się taras widokowy. Na I piętrze Zamku, w pomieszczeniach mieszkalno reprezentacyjnych należących w połowie XVIII wieku do apartamentu frontowego, znajduje się obecnie stała ekspozycja obrazująca historię Lipowca. Można tutaj dokładnie zapoznać się z burzliwymi losami biskupiej warowni, zobaczyć przedmioty (głównie codziennego użytku) znalezione podczas prac archeologiczno wykopaliskowych oraz zdjęcia i grafiki, przedstawiające wygląd budowli i życie jej mieszkańców. Wystawa dostępna jest w godzinach otwarcia zamku, bez dodatkowej opłaty.