Klasztor i kościół na Salwatorze w Krakowie

Miejsce tradycyjnego odpustu, który odbywa się corocznie w „lany” poniedziałek. Kościół wraz z klasztorem Sióstr Norbertanek, tworzy największy, po Wawelu, kompleks zabytkowy miasta.

Parafia Najświętszego Salwatora

Należy do najstarszych w Krakowie i obejmuje obszar historycznego Zwierzyńca.

Powstała przypuszczalnie w 1 połowie XII wieku. W 1183 r. została wcielona do Kościoła Norbertanek i od tego czasu jest z nim związana.

Na terenie parafii znajdują się trzy zabytkowe kościoły:

Św. Jana Chrzciciela i Św. Augustyna – kościół Sióstr Norbertanek

Najświętszego Salwatora – ul. św. Bronisławy

Kaplica Św. Małgorzaty – ul. św. Bronisławy

Kaplica Św. Bronisławy – Kopiec Kościuszki

Kalendarium parafii Najświętszego Salwatora

1148 Poświęcenie kościoła Najświętszego Salwatora.

1162 Jaksa z Miechowa funduje konwent Norbertanek i Norbertanów z kościołem św. Jana Chrzciciela i

św. Augustyna.

1183 Przeniesienie parafii z kościoła Najświętszego Salwatora do kościoła Norbertanek.

1241 Najazd Tatarów, zniszczenie kościoła i klasztoru Norbertanek.

1259 Śmierć bł. Bronisławy.

1494, 1527 Pożary kościoła i klasztoru.

1587 Spalenie Zwierzyńca w związku ze zbliżającymi się pod Kraków wojskami arcyksięcia Maksymiliana Habsburga.

1591-1643 Okres rządów ksieni Doroty Kątskiej, rozbudowa klasztoru.

1655 Zniszczenie klasztoru w czasie „potopu” szwedzkiego.

1656 Pożar kościołów Najświętszego Salwatora, Norbertanek i kaplicy św. Małgorzaty.

1662-1665 Odbudowa kościoła i klasztoru Norbertanek przez ksienię Annę Zapolską.

1670-1673 Restauracja kościoła Najświętszego Salwatora.

1689-1690 Budowa drewnianej kaplicy św. Małgorzaty przez ksienię Justynę Oraczewską.

1702 Fundacja na Sikorniku pierwszej kaplicy bł. Bronisławy.

1775-1777 Prace remontowe i przebudowa prezbiterium kościoła Norbertanek za ksieni Magdaleny Otffinowskiej.

1839 Beatyfikacja Bronisławy.

1856-1861 Budowa neogotyckiej kaplicy bł. Bronisławy na Sikorniku.

1910 Włączenie Zwierzyńca do Krakowa.

1932 Początek prac archeologicznych przy kościele Najświętszego Salwatora.

1976-2002 Gruntowne odnowienie kościoła Norbertanek staraniem Ks. Infułata Jerzego Bryły.

19. 08. 2002 Jan Paweł II zatrzymuje się przy kościele Sióstr Norbertanek i błogosławi parafię.

26. 05. 2006 Benedykt XVI zatrzymuje się na dziedzińcu klasztornym.

Historia parafii

Zwierzyniec (obecnie Salwator) to jeden z najstarszych ośrodków osadniczych na terenie Krakowa. Ok. 6 tys. lat p.n.e. przybyli tu pierwsi neolityczni osadnicy (pasterze, rolnicy). Pierwsze udokumentowane ślady osady ludzkiej pochodzą z V w. p.n.e. (kultura wschodniograwecka). W okresie wczesnochrześcijańskim (IX-X w.) Zwierzyniec stanowił silny ośrodek osadniczy państwa Wiślan (według legendy panońskiej, tu miał miejsce początek chrystianizacji Polski). Zwierzyniec jako wieś wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1224 r. Nazwa okolicy Zwierzyniec zmieniła się w związku z powstaniem na tym terenie urzędniczej dzielnicy willowej nazwanej Salwator (proj. R. Bandurski – ok. 1908 r.).

W oparciu o wybudowany kościół Najświętszego Salwatora powstała najprawdopodobniej Parafia Najświętszego Salwatora. Kiedy rycerz Jaksa Gryfita ufundował opactwo norbertańskie, losy Zwierzyńca związały się z dziejami Panien Norbertanek (pomiędzy 1166 a 1185 r.). Nastąpiło wówczas wcielenie parafii Najświętszego Salwatora do kościoła klasztornego Norbertanek. Od tej pory tj. od XIII do XIX w. proboszczami na Zwierzyńcu byli Norbertanie. Po kasacie zakonu przez zaborcę, pracę w parafii kontynuowali księża diecezjalni. Pierwszym proboszczem został ks. Wawrzyniec Oprzędek (1881 – 1896).

Romański kompleks klasztorny Panien Norbertanek ufundował w 1162 r. rycerz Jaksa Gryfita z Miechowa oraz sprowadził zakonników i zakonnice reguły św. Norberta (zakon męski istniał do XVI w.). W tym kompleksie wybudowano kościół pod wezwaniem Św. Augustyna i Jana Chrzciciela (konsekrowany w 1181 r. przez bpa Gedkę). Romańskie zabudowania klasztorne zostały kolejno niszczone i odbudowywane: najpierw przez Tatarów w 1241 r., potem przez pożary i powodzie, aż do tragicznego 1587 r., gdy prawie doszczętnie spłonął cały klasztor. W XVII w. przebudowano najpierw w stylu późnorenesansowym (proj. J. Trevano), potem zbarokizowano a w końcu odrestaurowane w XIX i XX w. z klasycystycznym i neogotyckim wyposażeniem. Zabytki: romański portal z XIII w., klasycystyczna kolumnada z 2 poł. XVIII w. (wg proj. S. Sierakowski) zamknięta absydą z wizerunkiem św. Jana Chrzciciela (mal. W. Łuszczkiewicz w 1876 r.), barokowe ołtarze, malowidła (mal. F. Matzke w 1877 r.), trumienka ze szczątkami bł. Bronisławy na ołtarzu z obrazem Wizja Bł. Bronisławy (mal. W. Eljasz w 1849 r.).

Zabytki kościoła Św. Jana Chrzciciela i Św. Augustyna

Najstarsze fragmenty kościoła sięgają XIII wieku. Aktualny kształt kościoła pochodzi z czasów ksieni Doroty Kątskiej, która zainicjowała prace budowlane w 1596 r., zakończone w stanie surowym w 1604 r. Rozbudowaną i urządzoną świątynię konsekrował w 1638 r. biskup Tomasz Oborski.

Kościół składa się z prostokątnej nawy sklepionej krzyżowo z lunetami oraz węższego prezbiterium klasycystycznego. Polichromia na sklepieniu wyobraża świętych norbertańskich.

W przedsionku od strony północnej, przy wejściu głównym, na uwagę zasługuje romański portal z połowy XIII w. oraz krucyfiks z początku XVI w, odnowiony w 2011r.

Nawę z tyłu kościoła zamyka niedostępne dla wiernych oratorium Sióstr Norbertanek.

Na filarze przed oratorium znajduje się barokowa figura /XVIII w./ fundatora konwentu – Jaksy Gryfity.

W nawie jest sześć barokowych ołtarzy z XVIII wieku, wśród nich ołtarz bł. Bronisławy z jej relikwiami w złoconej trumience.

Pozostałe ołtarze poświęcone są: Najświętszej Trójcy, Matce Bożej Niepokalanie Poczętej, Św. Norbertowi, Św. Józefowi i Świętej Rodzinie ze św. Joachimem i Anną.

Po lewej stronie kościoła znajduje się marmurowa chrzcielnica z XVII w. fundacji ksieni Doroty Łukowskiej.

Prezbiterium obiega klasycystyczna kolumnada /1777 r./ zaprojektowana przez ksienię Magdalenę Otffinowską.

W apsydzie ołtarza głównego znajduje się wizerunek św. Jana Chrzciciela pędzla Władysława Łuszczkiewicza z 1876 r.

Pomiędzy kolumnami – owalne medaliony ze świętymi z zakonu Norbertanek i Norbertanów.

Przy tęczy znajduje się ambona z 1876 r.

Od strony północnej mieści się zakrystia, której wystrój powstał dzięki Magdalenie Otffinowskiej w 1776 r.

W przedsionku przy wejściu do zakrystii znajduje się marmurowy lawaterz z 1696 r. fundacji ksieni Zofii Urnańskiej.

Rzymskokatolicka Parafia Najświętszego Salwatora
ul. Kościuszki 88 Kraków

http://www.parafiasalwator.pl