Eko miasta

opracowanie: Karolina Zięba

Zaczęło się od ogrodu rajskiego. Utopijnej wizji szczęśliwego życia w harmonii z naturą. Ideału, do którego ludzkość dąży od momentu, kiedy zaczęła tę naturę podbijać w imię lepszego, bardziej komfortowego i łatwiejszego życia. Przez wieki życie w ogrodzie było prawdziwym luksusem, na który mogli sobie pozwolić jedynie przedstawiciele najbogatszych warstw społecznych. Letnie, wiejskie rezydencje magnackie, podmiejskie wille i pałace z rozbudowanymi założeniami ogrodowymi czy kurorty popularne wśród bogatej burżuazji w XIX w. – wszystko to miało być odskocznią od codziennych niewygód. Kulminacją miejskiej gehenny była epoka rewolucji przemysłowej. Miasta wyrastały wówczas jak grzyby po deszczu, przyciągając ludzi obietnicą pracy. Życie w nich, choć konieczne, stało się dla wielu prawdziwą udręką. Z coraz większą tęsknotą i nadzieją zaczęto spoglądać w stronę natury…

Pracownia Woods Bagot wraz z Buro Happold przedstawiła niedawno mające dużą szansę na realizację Zero Emisyjne Miasto, w skrócie ZERO-E, które wyznacza nowe kierunki dla zrównoważonego budownictwa. Pilotażowy projekt wykonano dla typowego miasta w Chinach, które dziś są jednym z największych eksperymentatorów w dziedzinie ekologii i urbanistyki.

 

 

 

 

Miasto nie tylko będzie tak zaprojektowane, by zmniejszyć niekorzystne wpływy budynków na środowisko, nie tylko ma nie wytwarzać dwutlenku węgla, ale ma produkować tyle energii elektrycznej, że wystarczy do jego funkcjonowania, a nawet będzie mogło ją dostarczać do innych odbiorców.

Wszystkie budynki to mini-elektrownie z ogniwami fotowoltaicznymi, czerpiące także energię z geotermalnych systemów. Do tego dochodzi takie rozplanowanie ulic, by sprzyjały poruszaniu się na nogach, rowerze oraz korzystaniu z czystej komunikacji publicznej. ZERO-E przetwarza wszystkie swoje śmieci, a woda jest w zamkniętym cyklu, to znaczy ścieki są oczyszczane i wykorzystywane ponownie do spłukiwania toalet, nawadniania roślin.

Eko-miasta przyszłości będą zbudowane z budynków mini-elektrowni, które będą dostarczać energię całym dzielnicom. To już naprawdę nie wizje na papierze, ale całkiem bliska przyszłość. Jeszcze w tym roku ma ruszyć budowa takiego budynku w chińskim mieście Wuhan. Tamtejszy uniwersytet chce zbudować najbardziej zrównoważony obiekt na świecie. Będzie co centrum badawcze, którego projekt wyłoniono w międzynarodowym konkursie.

 

 

 

 

W przeciągu 7 lat na pustyni pod Abu Dhabi ma wyrosnąć zeroemisyjne miasto, napędzane w całości energią odnawialną. Wszystko zapowiada, że to nie kolejna bajka Szeherezady, ale rzeczywiste zamierzenia rządu Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Inicjatorów nie odstraszają nawet kwoty, jakie są potrzebne na tę spektakularną inwestycję – 20 bilionów dolarów amerykańskich. Nad Masdarem pracują obecnie najwięksi architekci, masterplan przygotowała pracownia Foster and Partners, a za wielofunkcyjne centrum odpowiada LAVA

W sumie powstanie 6 milionów metrów kw. zabudowy w mieście opartym na tradycyjnym, antycznym planie miast arabskich, które były otoczone murem. W Masdarze będą podobne wąskie uliczki i gęsta zabudowa. To nie tylko ukłon w stronę pobliskiego Abu Dhabi i historii, ale po prostu najlepsza praktyka budowy w tym klimacie. Gęsta zabudowa oszczędza sporo terenów, a wąski uliczki łatwiej zacienić, co przy prażącym słońcu ma duże znaczenie.

Pracownia Foster and Partners połączyła wschodnią tradycję i zachodnie zaawansowane technologie. Miasto przyszłości będzie miastem bez samochodów! Zamiast nich uliczki oplecie sieć napowietrznych, magnetycznych kolejek, po których będą pędzić nieduże gondole. Podróżni nie będą ograniczeni trasami przejazdów, wsiadając sami określą cel przejażdżki. Dzięki temu systemowi w Masdarze będą wyłącznie deptaki i zero jakichkolwiek spalin.

 

 

 

Nie tylko Chiny i bogate Emiraty planują budowę ekologicznych miast. Nieśmiałe próby pojawiają się też w Europie. Architekci z MVRDV wraz z biurem GRAS przygotowali wizjonerską eko-dzielnicę, która powstanie na dwóch niewielkich wzgórzach na północ od Logrono – stolicy autonomicznego regionu La Rioja w Hiszpanii. Projekt będzie realizowany na areale 56 hektarów i przewiduje wybudowanie 3 tys. mieszkań oraz obiektów sportowych, sklepów, restauracji, budynków użyteczności publicznej i kulturalnej.

Zabudowa zajmie jedynie 10% całości terenu przeznaczonego pod inwestycję. Resztę ma stanowić park – przestrzeń łącząca funkcje rekreacyjno-wypoczynkowe z produkcją energii. Na zboczach wzgórz otaczających miasto, mają być rozlokowane baterie ogniw fotowoltaicznych, zatapiając okolicę w złotej poświacie. Na szczycie wzniesień będą znajdować się farmy wiatrowe, będące charakterystycznym elementem lokalnego krajobrazu. Zdaniem projektantów z MVDRV i GRAS dzięki połączeniu obu źródeł pozyskania, inwestycja będzie wstanie osiągnąć neutralny poziom emisji CO2 przy najwyższej w Hiszpanii efektywności energetycznej.

 

 

 

 

Eko-miasta mogą wnieść nie tylko nowe rozwiązania technologiczne do urbanistyki przyszłości, ale również zupełnie odkrywczy wzornik wcześniej niespotykanych form. Tak zapowiada się nowe miasto projektu holenderskiej pracowni MVRDV, które powstanie 35 km od Seulu. Wszystkie budynki mają formy miękkich zielonych termitier.

 

 

 

 

Belgijski architekt Vincent Callebaut, słynący ze skrajnie proekologicznych pomysłów, forsuje kolejny wizjonerski projekt. W dobie nadciągającego ocieplenia i grożącego nam na skutek topnienia lodowców podwyższenia poziomu mórz – jego propozycja wznoszenia sztucznych wysp wydaje się być jak najbardziej na czasie.

 

 

 

 

*Dragonfly ma być niczym innym, jak po prostu gigantycznym ogrodem użytkowym, który będzie dostarczał zdrową i ekologiczną żywność. Mają tu rosnąć wysokiej jakości smaczne warzywa i owoce. Znalazłoby się także miejsce na wypas zwierząt, dostarczających mleka i mięsa. Fantazyjna farma bez pestycydów ma stanąć w sercu Nowego Jorku.

 

 

*Anti-Smog został zaprojektowany specjalnie dla francuskiej stolicy, gdzie powietrze, delikatnie mówiąc, do najczystszych nie należy. Budynek ma stanąć w jednej z przemysłowych dzielnic Paryża, a od innych architektonicznych cudów świata, ma różnić się między innymi tym, że jego fasada będzie pokryta warstwą dwutlenku tytanu, który zredukuje ilość smogu w powietrzu.

 

 

*The Perfumed Jungle – czy jest sposób na poprawienie warunków życia w Hongkongu, gdzie przeludnienie negatywnie wpływa na komfort życia w tej azjatyckiej metropolii? Odpowiedzią ma być właśnie dżungla usytuowana w porcie. Będzie to enklawa zieleni, służąca mieszkańcom Hongkongu do wypoczynku, relaksu i rozrywki. Niewykluczone, że będą się w niej znajdować biura i inne nieruchomości. W pełni ekologiczna, w przyszłości na pewno będzie stanowić atrakcyjny obiekt turystyczny, gdzie będzie można pooddychać naprawdę świeżym powietrzem. Takiej potędze gospodarczej, jaką jest Hongkong, przydadzą się zielone płuca…i dodatkowy teren na dalsze inwestycje.

 

 

 

 

Chiński projekt Habitat 2020 bazuje na stworzeniu budynków, które nie tylko wykorzystują energię słoneczną, ale i absorbują z otoczenia powietrze wraz z wodą. Habitat 2020 to projekt samowystarczalnego miasta, w którym fasady budynków przestają być przegrodą pomiędzy wnętrzem, a zewnętrzem, a stają się jakby żywą tkanką, która reguluje wpływ czynników atmosferycznych na mikroklimat pomieszczeń wewnątrz. W jaki sposób owe budynki będą wykorzystywać czynniki atmosferyczne? Fasady mają automatycznie zmieniać swoje położenie, zależnie od stopnia oświetlenia, w taki sposób aby jak najlepiej pochłonąć światło i potem przetworzyć je na energię. Zaabsorbowane przez powłoki budynku powietrze ma zostać wykorzystane jako naturalna klimatyzacja – powłoki budynku mają je przefiltrować, a następnie dostarczyć do wnętrza. Co więcej w projekcie przewidziano powtórne przefiltrowanie wykorzystanego powietrza – pozwoli to na oczyszczenie go z dwutlenku węgla i wypuszczenie czystego na zewnątrz. Budynki będą również samowystarczalne jeżeli chodzi o dostarczanie wody użytkowej. Poprzez pory w ścianach zewnętrznych budynki mają absorbować deszczówkę, oraz wilgoć z powietrza, które następnie mają być wykorzystane do celów użytkowych. Jest to mechanizm zaczerpnięty wprost z natury – rośliny wchłaniają wodę do porów, aby następnie ją wykorzystać. Odpady organiczne, jak przystało na ekologiczną architekturę, również znajdą swoje wykorzystanie – projektanci przewidują wykorzystanie ich, po przetworzeniu, jako biogazów służących np. do ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych.

 

 

Kolejny projekt eko miasta ma zostać zrealizowany całkiem niedaleko Polski – w Estonii. Konkurs na przygotowanie koncepcji architektonicznej miasta ECOBAY wygrała pracownia SHL Architects, samo miasto ma zostać założone od podstaw nad zatoką Paljassaare, w niedużej odległości od stolicy państwa. Głównymi ideami ekologicznymi wprowadzonymi do projektu miasta są: próba zminimalizowania emisji dwutlenku węgla, użycie odnawialnych źródeł energii, oraz dokładne określenie odległości pomiędzy budynkami. Ostatnie wydaje się zgoła absurdalne, jednak przy bliższym przestudiowaniu okazuje się bardzo sensowne. Odpowiednio dobrane odległości na przykład pozwalają na zmaksymalizowanie zacienienia ulic przy zminimalizowaniu problemu nagrzewania się budynków, co automatycznie obniża zarówno pobór energii niezbędnej do klimatyzacji pomieszczeń, jak i koszty ich użytkowania. Co więcej dobrane odległości mają zmaksymalizować nasłonecznienie ogniw fotowoltaicznych i zapewnić najefektywniejsze wykorzystanie energii słonecznej. Ograniczenie emisji dwutlenku węgla osiągnięto poprzez zaprojektowanie najważniejszych punktów przestrzeni miejskiej jako miejsc dostępnych najłatwiej dla pieszych i rowerzystów, natomiast jeżeli chodzi o odnawialne źródła energii, to oprócz energii słonecznej przewidziano zarówno użycie energii geotermalnej jak i wiatrowej – zadbano o zaprojektowanie farm wiatrowych na terenie miasta. Projekt ekologicznego miasta dla 6tysięcy mieszkańców ma zostać zrealizowany w przeciągu 15-20 lat.

 

 

Wygląda na to, że ekologiczne budownictwo przyszłości to przede wszystkim budownictwo samowystarczalne w zakresie zapotrzebowania na energię, wodę użytkową czy nawet powietrze niezbędne do klimatyzacji pomieszczeń. Ekologia w architekturze skupia się na poszukiwaniu form i rozwiązać będących jak najmniejszym obciążeniem dla natury. Architekci w swoich projektach dążą do stworzenia samowystarczalnych obiektów oraz najefektywniejszych rozwiązań. Szuka się optymalnej ekspozycji modułów fotowoltaicznych, rozwiązań pozwalających nie tylko zmniejszyć zużycie energii, ale nawet ją produkować, sposobów na ograniczenie emisji szkodliwych gazów, czy, w końcu, możliwości ekologicznego, masowego produkowania żywności. W architekturze ekologicznej dostrzegam tendencje do szukania rozwiązań globalnych, a nie tylko lokalnych, być może dlatego, że tylko działania zakrojone na szeroką skalę mogą dać pożądany efekt. Dzięki temu ekologiczne miasta przyszłości, które mają urzeczywistnić idee ekologicznego życia, zaczynają powstawać w teraźniejszości.