4
Tunel schronowy w Stępinie to unikatowy zabytek II wojny światowej i jeden z czterech tego typu obiektów w Polsce. Powstał jako część kwatery głównej Hitlera „Anlage Süd” i do dziś zachwyca rozmachem oraz historią, którą można poznać, odwiedzając trasę turystyczną „Kwatera Dowodzenia”.
Wiosną 1940r. Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych hitlerowskiego Wermachtu wybrało Podkarpacie na lokalizację jednej z wysuniętych kwater dowodzenia, przygotowanych dla kierowania operacją zmierzającą do opanowania ZSRR. Jeden z głównych obiektów zlokalizowano we wsi Stępina. Prace budowlane rozpoczęto w lecie 1940r. Projektowanie i wykonawstwo spoczywało na największej niemieckiej organizacji budowlanej – Organizacji Todta.
Dla zamaskowania rzeczywistego przeznaczenia inwestycji, oficjalnie przedsięwzięcie zarejestrowano jako budowa jednego z zakładów dla berlińskiej firmy chemicznej „Askania – Werke”. Plac budowy objęty był ścisłą ochroną wojskowo-policyjną i dostęp do wznoszonych schronów żelbetonowych mieli tylko upoważnieni Niemcy. Łącznie zatrudnionych było ok. 3-6 tysięcy ludzi. Budowę zakończono w lecie 1941r.
Kompleks w Stępinie został zbudowany w latach 1940-1941 przez Organizację Todt. W jego skład wchodziło kilkadziesiąt obiektów o różnym przeznaczeniu (schrony, bunkry strażnicze, kwatery, budynki zaplecza technicznego itp.), z których zachowało się siedem budowli o konstrukcji żelbetowej, w tym największa z nich, naziemny tunel schronowy dla pociągów sztabowych Hitlera.
Tunel w Stępinie, nazywany schronem nr 1, ma 393 metry długości i ściany o grubości przekraczającej 2 metry; jego cechą charakterystyczną jest lekko łukowaty kształt, utrudniający bezpośrednie trafienie bombą lotniczą. Schron nr 1, zabezpieczony przed atakiem chemicznym za pomocą systemu śluz i urządzeń wentylacyjno-filtrujących, był połączony specjalnym podziemnym kanałem z tzw. schronem nr 2, również zachowanym, położonym w odległości 80 metrów i pełniącym funkcję zaplecza technicznego i magazynowego. W odległości 600 metrów od schronu kolejowego znajdowało się trawiaste lądowisko dla samolotów, obecnie częściowo zabudowane.
Na terenie dawnej kwatery Hitlera w Stępinie zachowało się również pięć żelbetowych schronów bojowych usytuowanych w różnych odległościach od tunelu (tzw. schrony nr 3-7); znajdują się one na gruntach prywatnych. Pierwotnie na terenie kompleksu stała także drewniana willa przeznaczona dla najwyższych rangą wojskowych przebywających na terenie kwatery. W czasie II wojny światowej całość kompleksu była silnie strzeżona; w celach maskujących prace budowlane w Stępinie zarejestrowano jako inwestycję firmy chemicznej „Askania Werke” z Berlina.
W dniach 27-28 sierpnia 1941 roku na terenie kwatery w Stępinie doszło do spotkania Hitlera z Benito Mussolinim; w tunelu schronowym zatrzymał się wówczas pociąg sztabowy Hitlera. W 1944 roku schrony w Stępinie były przez krótki okres użytkowane przez szpital polowy Armii Czerwonej. W późniejszym okresie przejęło je Ludowe Wojsko Polskie, które w latach 60. XX wieku wydzierżawiło schrony nr 1 i 2 Narodowemu Bankowi Polskiemu, a później Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Stępinie, która do 1990 roku wykorzystywała je jako część pieczarkarni. W 2000 roku schron nr 1 został wykreślony z ewidencji wojskowej i przekazany gminie Frysztak; pozostałe schrony skreślono z ewidencji wojskowej w latach 70. XX wieku.
Obecnie tunel schronowy w Stępinie pełni rolę atrakcji turystycznej i jest udostępniony do zwiedzania.
Jest obiektem unikatowym na skalę europejską. Wśród czterech niemieckich kwater ze schronami dla pociągów zachowanych po wojnie, tylko obiekty w Stępinie – Cieszynie oraz w Konewce, były przeznaczone dla najwyższych rangą dowódców wojskowych. Faktem jest też, że w 1941 roku doszło tu do spotkania Hitlera z Mussolinim.
INFORMACJA:
INFORMACJA:
ZWIEDZANIE W INNE DNI I GODZINY (cały rok) JEST MOŻLIWE
PO UMÓWIENIU TELEFONICZNYM
Bilety wstępu: 7 zł – normalny
5 zł – ulgowy – przysługuje dzieciom do lat 16. Dzieci do lat 5 – bezpłatnie.
Przewodnik: tylko dla grup powyżej 15 osób – dopłata 1 zł od osoby
Zwiedzanie trasy „Kwatera Dowodzenia” trwa około 1 godz.
tel. 880 061 040
NAJPIĘKNIEJSZE PODZIEMIA TURYSTYCZNE W POLSCE
